راهنماي سفروگردشگري-طبيعت گردي-جاذبه هاي گردشگري و توريستي

آمفي تئاتر كولوسئوم (به ايتاليايي: كلوسئو Colosseo) توسط امپراتور وسپاسين سال هاي ۶۹ تا ۷۰ روم پايه‌گذاري شد. پس از آن پسرش تيتوس در سال ۸۰ بعد از ميلاد آن را بنا كرد، كه نهايتا توسط دوميتيان برادر تيتوس به پايان رسيد
بنيانگذار سلسله فلاويان، به عنوان هديه اين خاندان به شهروندان رم ساخته شد. اين بنا در زمان ساخت “آمفي تئاتر فلاويان” نام داشت.
كولوسئوم، يك تماشاخانه بيضي‌وار در مركز رم در ايتاليا است. اين آمفي‌تئاتر بزرگ‌ترين از نوع خود در امپراتوري روم باستان بوده است. تعداد رديف‌هاي صندلي آن به تعداد پنجاه هزار مي رسد و داراي ۸۰ در ورودي است.
واژه كلوسئوم به معني «جايگاه بزرگ» نام ديگر آن آمفي تئاتر فلاويوسي است.

تاريخچه كولوسئوم:

در زمان روي كارآمدن امپراتور وسپاسين، نارضايتي زيادي از امپراتوري به واسطه رفتار وحشيانه امپراتور قبلي (نرون) در بين مردم وجود داشت. همچنين به واسطه ساخت و سازهاي بزرگ نرون، خزانه امپراتوري نيز خالي بود.
وسپاسين با ساخت كولوسئوم چندين هدف را دنبال مي كرد:
1.ساختن بزرگترين تماشاخانه امپراتوري باعث بالابردن محبوبيت سلسه فلاويان مي شد.
2.علاوه بر آن، كولوسئوم ابزاري قدرتمند براي كنترل توده مردم خشمگين و ناراضي رم بود كه هر لحظه ممكن بود عليه امپراتوري قيام كنند.
3.همچنين، ساختن اين بناي عظيم و با شكوه، قدرت معماري و مهندسي روم را به رخ جهانيان مي كشيد و نمايشي بود از سلطه روم باستان بر دنيا.
مخارج و نيروي كار مورد نياز براي ساخت بزرگترين بناي امپراتوري توسط تيتوس (پسر و جانشين وسپاسين) و پس از غارت اورشليم به رم آورده شد. تيتوس كه براي سركوب شورشيان به اورشليم حمله كرده بود، با غارت شهر اورشليم و معبد سليمان، طلا و ثروت هنگفت و همچنين ۶۰ هزار برده يهودي را به رم آورد كه نيروي انساني مورد نياز براي ساختن بزرگترين آمفي تئاتر امپراتوري بودند.
اگر قرار بود امروز كولوسئوم را بسازند، هزينه ساخت آن بالغ بر ۳۸۰ ميليون يورو برآورد مي شود.
در جشنواره‌ي گشايش اين آمفي‌تئاتر عظيم كه ۱۰۰ روز به طول انجاميد، بيش از ۵۰۰۰ حيوان وحشي كشته شدند. يكي از آمار‌هاي كشته‌شدگان كلوسئوم مربوط به فستيوالي است كه در سال ۲۴۰ بعد از ميلاد برگزار شد. براي اين جشن تعداد كشته‌شدگان به اين شرح آمده است: ۲۰۰۰ گلادياتور، ۷۰ قلاده شير، ۴۰ اسب وحشي، ۳۰ فيل، ۳۰ قلاده يوزپلنگ، ۲۰ الاغ وحشي، ۱۹ زرافه، ۱۰ گوزن شمالي، ۱۰ كفتار، ۱۰ ببر، ۱ اسب آبي و ۱ كرگدن!

كلوسئوس (Colossus):

بناي عظيم كولوسئوم بر روي پاركي كه امپراتور قبلي نرون ساخته بود، بنا شد. درون اين پارك مجسمه برنزي عظيم الجثه اي از نرون (به ارتفاع ۳۰ متر) قرار داشت كه بعدا از ساخت آمفي تئاتر فلاويان به اين محل منتقل شد و براي سالهاي زيادي در كنار اين بناي زيبا قرار داشت.
اين مجسمه به خاطر ابعاد بزرگش كلوسئوس (colossus) به معني عظيم الجثه نام داشت و اسم كولوسئوم نيز از اين نام گرفته شده است.
مجسمه نرون به قدري بزرگ و سنگين بود كه براي جابجايي اش از ۳۰ عدد فيل استفاده مي كردند. هيچكس از سرنوشت مجسمه برنزي بزرگ نرون خبر ندارد و احتمالا در اثر زمين لرزه هاي شهر رم فروريخته و در طول قرون وسطي تكه هايش را براي مصرف مجدد ذوب كرده اند. امروزه فقط قسمتي از سكويي كه زماني مجسمه بر روي آن قرار داشته است، در كنار كولوسئوم وجود دارد.
از آنجايي كه در يونان و روم باستان تئائر ها به شكل نيم دايره يا نيم بيضي ساخته مي شدند، آمفي تئاتر كه از كنار هم گذاشتن دو تئاتر تشكيل مي شد به شكل بيضي بود.
آمفي تئائر كولوسئوم يك بناي بيضي شكل و بسيار با ابهت است. قطر (طول) آن ۱۸۹، عرض آن ۱۵۶ و ارتفاعش تقريبا ۵۰ متر است. در مورد ظرفيت كولوسئوم نمي توان عدد خيلي دقيقي بيان كرد ولي آن چه مشخص است، كولوسئوم ظرفيت ميزباني از حداقل ۵۰ هزار نفر را داشته است (اگر چه در بعضي رويدادهاي خاص تا ۷۰ هزار نفر را هم در خود جاي داده است).
ساختمان كولوسئوم به خوبي طراحي شده بود تا بتواند اين جمعيت را به بهترين شكل در خود جاي دهد. طراحي كولوسئوم بسيار شبيه طراحي استاديوم هاي امروزي است و مي توان گفت كولوسئوم، مادر و الگوي تمامي استاديوم هاي امروزي است.
آمفي تئاتر كولوسئوم داراي ۸۰ ورودي در طبقه همكف است كه كاملا شماره گذاري شده بودند، دقيقا مانند تمامي خروجي ها و راه پله ها. همچنين چهار درب بزرگ و اصلي در منتها عليه دو قطر اصلي استاديوم وجود داشتند. يك ورودي براي امپراتور، دو ورودي براي درباريان و آخرين ورودي دري بود كه جنازه گلادياتورها و حيوانات را از آن خارج مي كردند.
شركت در جشن ها، بازي ها، مسابقات و نمايش هايي كه در كولوسئوم برگزار مي شد براي تمامي شهروندان رم رايگان بود. هر كدام از تماشاگران يك بليت مخصوص به شكل تكه اي سفال داشتند كه روي آن شماره ورودي، شماره بخش و رديف صندلي شان مشخص بود و خيلي راحت و سريع مي توانستند صندلي شان را پيدا كنند. اين بليت ها به صورت دائمي بودند و افرادي كه جايگاه اجتماعي بهتري داشتند بهترين صندلي ها را در رديف هاي پاييني تصاحب مي كردند.
در نزديك ترين بخش به ميدان، رديف جلو و بهترين جايگاه متعلق به سناتورها بود. پشت سر آنها طبقه ممتاز چابك سواران بودند. در رديف هاي بالايي شهروندان عادي مي نشستند و بالاترين رديف (بدترين جايگاه) مخصوص به زنان بود.
بناي كولوسئوم نه تنها بسيار بزرگ بود بلكه يكي از نوآورانه ترين بناهايي بود كه تا آن زمان ساخته شده بود. كف استاديوم داراي راه كارهاي مبتكرانه براي اجراي نمايش هاي جذاب درون آن بود.
ميدان مسابقه در كولوسئوم داراي كف چوبي بود كه رويش با شن و ماسه پوشيده مي شد و ساختار پيچيده و استادانه كه در زيرش وجود داشت (hypogeum) را از ديد تماشگران پنهان مي كرد. هيپوجيوم كه دقيقا به معناي زيرزمين است، شامل شبكه از تونل ها و قفسها در دو طبقه است.
هيپوجيوم محلي بود كه حيوانات و گلادياتورها قبل از شروع مسابقه در آن نگهداري مي شدند. چندين تونل زيرزميني بين هيپوجيوم و مدرسه گلادياتورها (كه در كنار كولوسئوم بود) وجود داشت كه اجازه مي داد گلادياتورها مخفي از ديد تماشاگران وارد زمين مسابقه شوند.
همچنين مكانيزم هاي خاصي (شامل بالابرها و راهروهاي متحرك) كه در هيپوجيوم قرار داشت اجازه مي داد حيوانات و گلادياتورها در هر لحظه از هر يك از ۳۶ درب مخفي كه در كف ميدان وجود داشت، وارد زمين مسابقه شوند.
علاوه بر اين، نيروي دريايي روم طي يك پروژه بي نظير، سايه بان متحركي از جنس بادبان هاي كشتي براي كولوسئوم طراحي كرده بودند كه در زمان مورد نياز باز مي شد و به مانند يك سقف تماشاگران را از گزند آفتاب و باران حفظ مي كرد.

گلادياتورها:

نمي توان كولوسئوم را بدون گلادياتورها تصور كرد. اين جنگجويان باستاني اسمشان را از كلمه رومي Gladius كه به لژيون هاي رومي اطلاق مي شد گرفته اند. معمولا گلادياتور يا يك زنداني جنگي بود و يا برده اي كه حق انتخاب بين برده بودن و مبارزه براي آزادي را به دست مي آورد.
مبارزات خونين گلادياتورها در كولوسئوم
تصميم براي بردگاني كه اين حق انتخاب به ايشان داده مي شد، در عين دشوار بودن، بسيار راحت بود. بردگي نوعي مرگ تدريجي و دردناك بود در حالي كه گلادياتورهاي موفق مي توانستند خيلي معروف شوند و حتي به درآمد نيز برسند. همچنين، در صورت پيروزي در تعداد مشخصي نبرد، مي توانستند شمشير چوبي را بدست آورند و آزاد شوند.

ميدان مبارزه:

مبارزه گلادياتورهايي كه در حد مرگ با هم نبرد مي كردند، بدون شك، جذاب ترين و محبوب ترين نوع نمايش در كولوسئوم بود. هميشه قبل از شروع مبارزه، گلادياتورها در مقابل جايگاه امپراتور سوگند وفاداري ياد مي كردند و مي گفتند:
“Ave Caesar” “درود بر امپراتور، سلام آن هايي كه در حال مرگند بر تو باد.”
مبارزات گلادياتورها معمولا دوئل بين دو مبارز بود كه با تجهيزات خاصي انجام مي شد. اگر يك گلادياتور در در اين دوئل شكست مي خورد ولي كشته نمي شد، مي توانست با بالا بردن دستش طلب بخشش و عفو كند. در اين صورت امپراتور بود كه در بين فريادهاي تماشاگران در مورد مرگ و زندگي گلادياتور شكست خورده تصميم مي گرفت.
انگشت شصت بالا به معني بخشيدن جان و پايين به معني مرگ گلادياتور.
نمايش ديگري كه به دفعات در كولوسئوم برگزار مي شد، مبارزه بين حيوانات مختلف و همچنين مبارزه بين انسان و حيوان بود. اين حيوانات كه معمولا از آفريقا و خاورميانه به رم آورده مي شدند شامل ببر، شير، فيل، اسب آبي، زرافه، گور خر، خرس و پلنگ بودند. اين نمايش ها معمولا به مدت يك روز كامل يا چندين روز پياپي برگزار مي شد.
تخمين زده مي شود كه در جريان مبارزات و نمايش هاي ۳۹۰ ساله بزرگترين آمفي تئاتر رم، بيش از ۵۰۰ هزار نفر انسان و يك ميليون حيوان به كام مرگ رفته اند.
همچنين در سال ۱۰۷ ميلادي، امپراتور تراجان به مناسبت پيروزي در جنگ داسيا، به مدت ۱۲۳ روز جشن و نمايش و مسابقه در كولوسئوم برگزار كرد كه در جريان برگزاري آن رقابت ها ۱۰ هزار نفر و ۱۱ هزار حيوان كشته شدند.
علاوه بر جنگ هاي گلادياتوري و شكار حيوانات، نمايش ديگري كه در كولوسئوم انجام مي شده است، نبردهاي مينياتوري دريايي بين كشتي هاي جنگي بوده است. به طوري كه كف كلوسئوم را پر از آب مي كردند و كشتي هاي كوچك از كانال هاي تعبيه شده وارد ميدان مي شدند و به مبارزه با يكديگر مي پرداختند. اگرچه شواهدي بر اين مدعا پيدا شده است، همه ي مورخان اين نظريه را تاييد نمي كنند.
به طور كلي مي توان گفت كولوسئوم صحنه اي بوده است كه انواع مبارزات، شكار حيوانات، اعدام محكومين، فعاليت ها، جشن ها، تردستي ها، موسيقي ها، شعارها، فريادها و تمامي خلاقيت هاي رومي ها را به خود ديده است.
خيلي زود آمفي تئاتر تبديل به ابزار مهم و قدرتمند سياسي امپراتور شد. امپراتور از آمفي تئاتر و نمايش هايش جهت سرگرم ساختن مردم رم استفاده مي كرد و به اين وسيله با توده مردم ديدار و آن ها را كنترل مي كرد.
كولوسئوم تا قرن ششم پس از ميلاد نيز به عنوان محل برگزاري مسابقات و نمايش هاي گوناگون مورد استفاده قرار مي گرفت اگرچه آخرين نبردهاي گلادياتوري آن در اوايل قرن پنجم انجام شد.
آخرين نبرد گلادياتوري در سال ۴۳۵ و نمايش شكار حيوانات در سال ۵۲۳ ميلادي انجام شد. علت توقف اين نمايش ها و جنگ هاي گلادياتوري صرفا هزينه گزاف تهيه حيوانات و مدرسه گلادياتوري و همچنين هزينه هاي بالاي نگهداري از كولوسئومي بود كه در آن روزها به شدت آسيب ديده و رو به زوال بود.

تخريب كولوسئوم:

طبق تخمين هاي موجود، براي ساخت كولوسئوم بيش از ۱۰۰ هزار متر مكعب سنگ مرمر و در ساخت ديوارهاي بيروني آن بيش از ۱۰۰ هزار متر مكعب سنگ تراورتن استفاده شده است كه بدون بكارگيري ملات و با استفاده از ميله هاي فلزي (حدود ۳۰۰ تن) بين قطعات سنگ، مستحكم شده اند.
كولوسئوم در طول عمر دوهزار ساله خود بارها آسيب ديده است. در ۵۰۰ سال ابتدايي چندين زمين لرزه در رم رخ داد كه آسيب هاي جدي به ساختمان آمفي تئاتر در بخش دروني و بيروني وارد شد. يكبار هم نورپردازي باعث آتش سوزي و وارد شدن آسيب جدي به بخش هاي چوبي داخلي شد.
همچنين زلزله شديد قرن ۱۴ ام ميلادي در رم، باعث تخريب جدي و ريزش ديوارهاي خارجي كولوسئوم شد. به طوري كه امروزه هم قابل مشاهده است، قسمت جنوبي ديوار بيروني به كلي از بين رفته است.
در طول قرون وسطي (بعد از قرن پنجم ميلادي) و همزمان با افول امپراتوري روم و كم جمعيت شدن شهر رم، كولوسئوم متروكه و تبديل به معدن سنگي شد كه از سنگ هايش در ساخت كاخ ها، كليساها، بيمارستان ها و بناهاي ديگر شهر رم استفاده مي كردند.
همچنين بيشتر ميله هاي فلزي كه در بين سنگها و جهت محكم سازي بنا استفاده شده بود استخراج و بعد از ذوب در جاي ديگر استفاده شده است. اگر از كولوسئوم بازديد كرده باشيد حتما سوراخ هاي زيادي را در بنا مشاهده كرده ايد كه مربوط به استخراج همين ميله هاي فلزي مي باشد.
در سال 1345 ميلادي زمين لرزه خسارت زيادي به ساختمان وارد كرد و از مصالح ريخته شده آن در ساختمان‌هاي ديگر رم استفاده شد. كلوسيوم رم،‌ بنايي كه در آن گلادياتورها براي حفظ جان خود رقيبشان را به قتل مي‌رساندند، مانند برج پيزا در حال كج شدن است و بخش جنوبي اين ساختمان 40 سانتيمتر پايين‌تر از بخش شمالي آن قرار گرفته است. متخصصان اولين بار در حدود ‌سال 2011 متوجه اين موضوع شدند و اين ساختمان دو هزار ساله را از نزديك مورد بررسي قرار دادند.
در طول تاريخ، كولوسئوم تنها براي نمايش و مبارزات استفاده نشده است. بعد از آخرين مبارزات گلادياتوري و نمايش هاي شكار، كولوسئوم به عنوان كليسا، قبرستان و حتي زماني به عنوان قلعه مورد استفاده قرار گرفته است.
در طول قرن شانزده و هفده، مقامات كليسا نقشه هايي براي بهره برداري از كولوسئوم داشتند. مثلا پاپ سيكستوس پنجم پيشنهاد داد كه ساختمان كولوسئوم تبديل به كارخانه پشم بافي شود، كه البته پيشنهادش مورد موافقت قرار نگرفت.
همچنين، پاپ بنديكت چهاردهم (۱۷۴۰ تا ۱۷۵۸ ميلادي) كولوسئوم را به مكان يادبودي براي شهداي صدر مسيحيت كه در قرون اوليه ميلادي در رم به شهادت رسيده اند قرار داد. به همين منظور يك صليب فلزي ۴ متري در بالاي ميدان نصب شد تا براي هميشه يادآور رنج و زجري باشد كه مسيحيان اوليه متحمل شدند و بسياري از آنان به خاطر اعتقادشان، در كولوسئوم به فجيع ترين شكل به شهادت رسيدند.
بازسازي كولوسئوم
ايده بهره برداري مجدد از كولوسئوم بعدا به كلي فراموش شد. در عوض تعدادي از پاپ ها پروژه هاي متعددي در راستاي پايدارسازي و بازسازي بنا انجام دادند. آن چه آن ها در آن زمان نمي دانستند اين بود كه تصميمات و پروژه هايشان به بهره وري فوق العاده زياد از كولوسئوم در آينده كمك خواهد كرد. بدون پروژه هاي بازسازي آن ها، هرگز كولوسئوم امروزي به اين شكل در نمي آمد.
در طول قرن نوزدهم و بيستم نماي خارجي مستحكم گرديد و قسمت داخلي بازسازي شد. همچنين يك پروژه بازسازي اساسي اخيرا انجام گرفت كه در سال ۲۰۰۰ به پايان رسيد. اين پروژه شامل تميزكردن نماي كولوسئوم بود كه بر اثر آلودگي هوا در طول ۲ هزاره تغيير رنگ داده بود.
بدون شك، كولوسئوم برترين و با شكوه ترين ساختمان امپراتوري رم بوده است. امروزه بقاياي اين آمفي تئاتر عظيم با زيبايي مثال زدني و منحصر بفردش افراد زيادي را از سرتاسر دنيا به رم جذب مي كند و مي توان تصور كردكه كولوسئوم در زمان اوجش تا چه اندازه با شكوه و ابهت بوده است اين اثر هم اكنون به عنوان يكي از عجايب هفتگانه جديد به شمار مي‌رود..

Saint Bedeميگويد:

تا زماني كه كولوسئوم زنده است، رم زنده است. زماني كه كولوسئوم نباشد، رم مي ميرد و زماني كه رم بميرد، دنيا مي ميرد.
با جذب ميليون ها بازديد كننده در سال، كولوسئوم به محبوب ترين مكان توريستي شهر رم تبديل شده است. به جرات مي توان گفت كه كولوسئوم نه تنها يكي از زيباترين ساختمان هاي ايتاليا، بلكه يكي از با شكوه ترين بناهاي دست ساز بشر در طول تاريخ به شمار مي آيد.
امروزه بازديدكنندگان مي توانند از كولوسئوم بازديد كنند و از قدم زدن در با شكوه ترين ساختمان روم باستان لذت ببرند. همچنين زيرزمين كولوسئوم يا هيپوجيوم در معرض ديد بازديدكنندگان قرار دارد و آن ها مي توانند راهروها و طبقات شگفت انگيز آن را مشاهده كنند.

براي هر گونه توضيحات بيشتر درباره وقت سفارت ايتاليا و تور ايتاليا به دفتر مركزي آژانس آنديا سير با شماره تلفن : 22053073 تماس بگيريد و يا به آدرس : تهران ، بلوار آقريقا ، ناهيد شرقي ، پلاك 26 ، واحد 6 مراجعه نمائيد.